Dil peyniri, eski zamanlardan beri sofraların eşsiz lezzeti olmuştur. Erzurum ve Kars yöresinde üretilen bu peynir türü, batı bölgelerinde de sıkça tüketilmektedir. Genellikle koyun sütü ile yapılan dil peyniri, yapımı oldukça zahmetli bir peynir türüdür ve ustalık gerektirir. Tam yağlı koyun sütü kullanılarak elde edilen bu peynirin lezzeti, lifli yapısı ve tuzsuz oluşu ile dikkat çeker. Tuz içermemesi, peynirin muhafazasını zorlaştırsa da, tuz sevmeyenler için ideal bir tercih sunar. Kaşar peyniri gibi sütlü bir tat verir ve kokusu oldukça hoştur. Dilimlendiğinde tel tel ayrılan yapısı nedeniyle "dil peyniri" olarak adlandırılır. Ayrıca, halk arasında künefe peyniri olarak da bilinir ve mozzarella peynirine benzetilir.

Dil peynirinin yapımında ilk olarak koyun sütü temin edilir. Temin edilen koyun sütü iyice kaynatılır ve ardından 32 dereceye kadar soğutulur. 32 derece, sütün mayalanma sıcaklığıdır. Bu sıcaklıkta bekletilen süt ekşidikten sonra mayalama işlemi yapılır. Mayalama işlemi yapılan süt, pıhtılaşana kadar yaklaşık 1 saat bekletilir. Süt pıhtılaştıktan sonra özel kene aparatlar ile 1’er santimlik parçalar halinde kesilir ve 5 dakika dinlenmeye bırakılır. Ardından, bu parçalar pirinç taneleri boyutunda tekrar kesilir ve yeniden dinlendirilir.

Dinlenme işlemi tamamlandıktan sonra peynir parçaları özel kalıplara alınır ve suyunun süzülmesi beklenir. Bu işlem yaklaşık yarım saat sürer. Suyu süzüldükten sonra üzerine ağırlık koyularak bir iki saat daha bekletilir. Peynir, 4 eşit parçaya bölünerek sıcak su içerisinde kıvam alana kadar bekletilir. Bu işlem tamamlanınca peynir tekrar parçalara ayrılır ve biraz tuz ilave edilerek özel kaplarda birkaç dakika haşlanır. Hamur haline gelen dil peyniri parçaları özel kalıplara konularak dinlendirilir. Bu şekilde dil peyniri hazır hale gelir.

Dil peyniri hazırlandıktan sonra perakende satıcılar tarafından cam dolaplarda kat kat koyularak ve aralarına kâğıt konularak satılır. Aynı şekilde saklanmak istenirse, kat kat hazırlanır ve tahta kasalara konularak soğuk bir alanda muhafaza edilir. Satışa sunulmadan önce küçük paketlere konulur. Fabrikada üretiliyorsa, küçük paketler halinde hazırlanır ve soğuk alanda muhafaza edilerek satışa sunulur. Dil peyniri uzun ömürlü bir peynir değildir ve tüketim süresi yaklaşık 1 haftadır. Bu süreden fazla bekletildiğinde tadı değişir ve taze alındığı zamanki lezzeti vermez.

Ek olarak, dil peyniri çeşitli yemeklerde kullanılabilir. Özellikle kahvaltılarda ve bazı tatlılarda (örneğin künefe) tercih edilen bir peynir türüdür. Mozzarella peynirine benzerliği nedeniyle pizza ve makarna gibi yemeklerde de kullanılabilir.